HPV-Εμβόλιο
Τα στελέχη 16 και 18 του HPV, προκαλούν περίπου 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας και 50% των προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου. Για τα στελέχη 31, 33, 45, 52 και 58, πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνα για ακόμα 19% των διηθητικών καρκίνων του τραχήλου.Ακόμα, τα παραπάνω στελέχη τουHPV ευθύνονται για το 30-40% των καρκίνων του αιδοίου και το 70% των καρκίνων του κόλπου.
Τα στελέχη 6 και 11 προκαλούν το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων.
Τα εμβόλια έναντι του HPV που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, είναι το Gardasil, το οποίο προστατεύει από τα στελέχη 6,11,16 και 18 (τετραδύναμο) και το Cervarix, το οποίο προστατεύει από τα στελέχη 16 και 18 (διδύναμο).Πληροφοριακά, στις Ηνωμένες Πολιτείες κυκλοφορεί επίσης το Gardasil9, το οποίο στοχεύει σε 9 διαφορετικά στελέχη (6,11,16,18,31,33,45,52,58).
Για να έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά στην ανοσοποίηση έναντι του HPV στη γεννητική περιοχή, ο εμβολιασμός θα πρέπει να γίνεται πριν από την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Παρ’όλ’αυτά, ο εμβολιασμός είναι ασφαλής και αποτελεσματικός σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας αν και το συνολικό ώφελος είναι λιγότερο απ΄ότι στις μικρότερες ηλικίες.
Όσον αφορά στην προστασία από το στοματοφαρυγγικό HPV, ο εμβολιασμός είναι αποτελεσματικός κατά 93%, χωρίς όμως ακόμα να έχει εκτιμηθεί η μείωση της επίπτωσης του στοματοφαρυγγικού καρκίνου.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), προτείνει τα κορίτσια από 9 έως 13 ετών να είναι ο βασικός πληθυσμός για την ανοσοποίηση έναντι του HPV.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων 2015, ισχύουν τα ακόλουθα:
Εμβόλιο ιού ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 9 έτη) ¾ Ο εμβολιασμός έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων ενδείκνυται για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας καθώς και για την πρόληψη άλλων καρκίνων και καλοήθων νοσημάτων σχετιζόμενων με τον ιό. Η μέγιστη προστασία επιτυγχάνεται εφόσον ο εμβολιασμός ολοκληρωθεί πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Στη χώρα μας διατίθενται το διδύναμο (HPV2) και το τετραδύναμο (HPV4) εμβόλιο HPV. ¾ Τα εμβόλια HPV2 και HPV4 χορηγούνται σε 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών (σχήμα 0, 6) σε κορίτσια ηλικίας 11 έως <15 ετών. Εφόσον η έναρξη του εμβολιασμού γίνει μετά τη συμπλήρωση του 15ου έτους, χορηγούνται 3 δόσειςεμβολίου (σχήμα 0, 1-2, 6 μήνες). Σε περίπτωση που οι 2 δόσεις γίνουν σεμεσοδιάστημα μικρότερο των 6 μηνών απαιτείται και 3η δόση μετά τους 6μήνες.
Το εμβόλιο HPV συνιστάται στις γυναίκες 18-26 ετών (τρεις δόσεις) και θα χορηγείται δωρεάν μέχρι 31/12/2016.
Το ιστορικό προηγούμενου παθολογικού τεστ Παπανικολάου, κονδυλωμάτων ή μόλυνσης από τον ιό HPV, δεν είναι αντένδειξη για τον εμβολιασμό. Βέβαια σε αυτές τις περιπτώσεις η προστασία δεν είναι εξ’ίσου αποτελεσματική.
Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον για τον εμβολιασμό επικεντρώνεται και στα αγόρια, σε μια προσπάθεια να μειωθεί ο επιπολασμός στον πληθυσμό. Πράγματι οι μελέτες δείχνουν ότι οι τίτλοι αντισωμάτων μετά από τον εμβολιασμό σε αγόρια είναι συγκρίσιμοι με αυτούς των κοριτσιών.
Μάλιστα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, προτείνεται ο συστηματικός εμβολιασμός των αγοριών από την ηλικία των 9 ετών μέχρι 21 ετών.
Αν και δεν συνιστάται ο εμβολιασμός κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, σε περίπτωση τυχαίου εμβολιασμού, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας . Επίσης κατά τη διάρκεια του θηλασμού δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα.
‘Οσον αφορά στις παρενέργειες, η πλειοψηφία αυτών αναφέρονται ως ήπιες. Στις σοβαρές περιλαμβάνονται, ο πονοκέφαλος, η ναυτία, ο έμετος, η ζαλάδα και η καταβολή, ενώ δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης του συνδρόμου Guillain- Barré(SladeBA,LeidelL,VellozziC,etal.Postlicensuresafetysurveillanceforquadrivalenthuman papillomavirus recombinant vaccine. JAMA 2009; 302:750).
Επιπλέον, σύμφωνα με μια Σουηδο-Δανική έρευνα 4 τεσσάρων εκατομμυρίων γυναικών, ηλικίας 10 με 44 ετών, το τετραδύναμο HPV εμβόλιοδεν σχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο νευρολογικών εκφυλιστικών παθήσεων (Scheller NM, Svanström H, Pasternak B, et al. Quadrivalent HPV vaccination and risk of multiple sclerosis and other demyelinating diseases of the central nervous system. JAMA 2015; 313:54).
Εν κατακλείδι, το εμβόλιο έναντι του HPV ιού, είναι ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο, που συμβάλλει δραστικά στην εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και γι’αυτό θα πρέπει τουλάχιστον όλα τα νεαρά κορίτσια να εμβολιάζονται συστηματικά.
Κονδυλώματα-HPV
Τα κονδυλώματα είναι καλοήθεις παθήσεις που αφορούν την ουρογεννητική περιοχή της γυναίκας και του άνδρα. Πρόκειται για εξωφυτικές αλλοιώσεις, δηλαδή αλλοιώσεις του δέρματος που προεξέχουν στην ουρογεννητική περιοχή. Εμφανίζονται κυρίως στο αιδοίο, στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, στο περίνεο (η περιοχή ανάμεσα στο αιδοίο και τον πρωκτό), στον πρωκτό, ενώ στους άντρες συναντώνται στο πέος, στο όσχεο και την περιπρωκτική περιοχή. Είναι μια σεξουαλικώς μεταδιδόμενη ασθένεια που πλήττει περισσότερο τους νέους ανθρώπους. H μετάδοση γίνεται κυρίως με την σεξουαλική επαφή, αν και θεωρητικά η επαφή δέρμα με δέρμα μπορεί να είναι αρκετή. Η μόνη δυνατή προφύλαξη είναι η χρήση προφυλακτικού χωρίς όμως να παρέχει προστασία 100%.
Τα οξυτενή κονδυλώματα όπως ονομάζονται επιστημονικά, προκαλούνται από τους ιούς των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV, Human Papilloma Virus). H περίοδος επώασης του ιού μετά την έκθεση ποικίλει από τρεις εβδομάδες μέχρι και οκτώ μήνες, ενώ οι περισσότερες μολύνσεις είναι παροδικές και ο οργανισμός αυτοϊάται στα επόμενα δύο χρόνια. Γενικά, ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων είναι η πιο κοινή σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια. Το μέγιστο της συχνότητας εμφανίζεται σε ηλικίες μεταξύ 15 και 25 χρόνων στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον το 50% των σεξουαλικώς ενεργών γυναικών και ανδρών, έχουν εκτεθεί στον ιό HPV στη ζωή τους. Επιπλέον, ειδικοί πιστεύουν πως πρακτικά όλοι οι ενήλικες έχουν ή θα έχουν επιμολυνθεί κάποια στιγμή στη ζωή τους, γιατί οι περισσότερες μολύνσεις είναι παροδικές χωρίς να ανιχνεύονται κατά συνέπεια τη στιγμή της εξέτασης. Επιπλέον, έχουν απομονωθεί πάνω από 40 διαφορετικά στελέχη ιών HPV τα οποία μπορούν να αποικίσουν την ουρογεννητική περιοχή.
Οι περισσότερες μολύνσεις από HPV, συμπεριλαμβανομένων και των καρκινογονικών υποτύπων, υποστρέφουν μέσα σε 6 με 12 μήνες. Οι υποτύποι HPV6 και HPV11 είναι υπεύθυνοι για το 90% των κονδυλωμάτων, ενώ οι υποτύποι HPV16 και HPV18 για το 70% όλων των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως.
Εκτιμάται ότι η στοχευμένη προστασία έναντι του HPV μέσω του συστηματικού εμβολιασμούσε νεαρή ηλικία θα αποτρέψει περίπου το 50% των προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου και το 70% των διηθητικών καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, καθώς επίσης και σχεδόν το 100% των κονδυλωμάτων.
Για τη θεραπεία των κονδυλωμάτων υπάρχουν τρεις προσεγγίσεις: χημική ή μηχανική καταστροφή της αλλοίωσης, ανοσολογική θεραπεία ή χειρουργική εξαίρεση. Η συνιστώμενη θεραπεία εξαρτάται απο τον αριθμό και το μέγεθος των βλαβών ενώ σε γενικές γραμμές, οι υποτροπές μετά τη θεραπεία κυμαίνονται σε ποσοστό 30 με 70% μετά 6 μήνες. Παρ’ολ’αυτά, αυτόματη ίαση (χωρίς κάποια θεραπεία δηλαδή) είναι επίσης δυνατή σε 20 με 30% των περιπτώσεων.
Η χημική θεραπεία περιλαμβάνει αλοιφές και διαλύματα που τοποθετούνται τοπικά στη βλάβη με σκοπό την καταστροφή της μέσω μιας περιορισμένης εγκαυματικής επιφάνειας. Τέτοιες ουσίες είναι η ποδοφυλοτοξίνη, η ποδοφυλλίνη, το τριχλωρο-οξικό οξύ. Ακόμα,υπάρχει η δυνατότητα της χρήσης της αλοιφής imiquimod, ενός ανοσορυθμιστικού σκευάσματος που ενισχύει τοπικά το ανοσοποιητικό σύστημα. Η μηχανική μέθοδος, περιλαμβάνει την καταστροφή των βλαβών με ηλεκτρική διαθερμία ή με laser ενώ μπορούμε επίσης χειρουργικά να αφαιρέσουμε εκτενώς τη βλάβη με νυστέρι αν αυτή είναι μεγάλη σε μέγεθος.
Σε κάθε περίπτωση, η θεραπεία εξατομικεύεται ανάλογα με την έκταση των βλαβών και την επιθυμία της ασθενούς.
Ανατομία της γυναίκας
Τα γεννητικά όργανα της γυναίκας, διακρίνονται σε έξω και έσω.
Έξω γεννητικά όργανα
Αποτελούνται από το εφήβαιο, τα μεγάλα χείλη, τα μικρά χείλη, τον πρόδομο του κόλπου και την κλειτορίδα.
Εφήβαιο
Εφήβαιο ή όρος της Αφροδίτης ονομάζεται το τριγωνικό έπαρμα του δέρματος που βρίσκεται μπροστά από την ηβική σύμφυση. Έχει πλούσιο υποδόριο ιστό και καλύπτεται από τριχοφυία κατά την εφηβική περίοδο.
Μεγάλα χείλη
Είναι δύο λείες δερματικές πτυχές που σχηματίζουν την αιδοιική σχισμή, συνεχιζόμενες προς τα μέσα από τα μικρά χείλη. Μπροστά συνενώνονται στο εφήβαιο ενώ προς τα πίσω οδηγούνται στη ραφή του περινέου. Εμφανίζουν τριχοφυία με σμηγματογόνους και ιδρωτοποιούς αδένες.
Μικρά χείλη
Πρόκειται για δύο δερματικές πτυχές εσωτερικά των μεγάλων χειλέων, οι οποίες μπροστά ενώνονται περιβάλλοντας την κλειτορίδα ενώ πίσω συμβάλλουν στο σχηματισμό του περινέου.
Πρόδομος
Είναι ο χώρος που βρίσκεται μεταξύ της κλειτορίδας και των έσω χειλέων, μπροστά από τον παρθενικό υμένα. Μπροστά εκβάλλει το στόμιο της ουρήθρας, ενώ πίσω το στόμιο του κόλπου το οποίο προστατεύεται από μια λεπτή μεμβράνη στις γυναίκες που δεν έχουν ακόμα σεξουαλική επαφή και ονομάζεται παρθενικός υμένας. Πλαγίως του προδόμου εκβάλλουν πόροι πολλών αδένων μη ορατοί με γυμνό μάτι. Αυτοί είναι οι παραουρηθραίοι αδένες ή αδένες του Skene και οι βαρθολίνειοι αδένες, οι οποίοι έχουν σαν ιδιότητα να παράγουν βλέννα και να λιπαίνουν την περιοχή κατά τη διάρκεια της συνουσίας, διευκολύνοντας έτσι τη διείσδυση.
Κλειτορίδα
Είναι στυτικό όργανο της γυναίκας, αντίστοιχο του ανδρικού πέους. Βρίσκεται στο πρόσθιο μέρος του προδόμου και αποτελείται από το σώμα και τη βάλανο. Όταν υπάρχει σεξουαλική διέγερση, προκαλείται διόγκωση της κλειτορίδας, ύγρανση των κολπικών τοιχωμάτων και έκκριση βλέννας από τους βαρθολίνειους αδένες.
Έσω γεννητικά όργανα
Το έσω γεννητικό σύστημα της γυναίκας αποτελείται από τον κόλπο, τον τράχηλο, το σώμα της μήτρας, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες.
Κόλπος ή κολεός
Πρόκειται για έναν ελαστικό μυικό σωλήνα, που συνδέει το αιδοίο με τη μήτρα. Έχει μήκος 7.5-9 εκ. και πλάτος 4 εκ. περίπου με μεγάλες όμως δυνατότητες διάτασης, κατά την σεξουαλική επαφή και κυρίως κατά τον τοκετό. Εσωτερικά ο κόλπος βρίσκεται σε επαφή μπροστά, με την ηβική σύμφυση, την ουρήθρα και την ουροδόχο κύστη ενώ πίσω με το δουγλάσσειο χώρο, το ορθό και το ιερό οστό. Η φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου αποτελείται από κολποβακτηρίδια, απαραίτητα για τη διατήρηση του όξινου περιβάλλοντος του κόλπου. Υπό την επίδραση των οιστρογόνων, συσσωρεύεται γλυκογόνο στα κολπικά κύτταρα και μετατρέπεται σε γαλακτικό οξύ από τα κολποβακτηριδία. Έτσι διατηρείται όξινο το περιβάλλον προστατεύοντας από άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς.
Τράχηλος
Είναι μια κυλινδρική δομή που λειτουργεί σαν δίοδος ανάμεσα στην ενδομητρική κοιλότητα και τον κόλπο. Το κατώτερο τμήμα του τραχήλου βρίσκεται μέσα στον κόλπο και είναι αυτό το τμήμα που εξετάζει ο γυναικολόγος όταν κάνει κολποσκόπηση και λήψη του τεστ Παπανικολάου.
Μήτρα
Η μήτρα περιλαμβάνει τον τράχηλο και το σώμα της μήτρας. Στην αναπαραγωγική ηλικία,το σώμα είναι πολύ μεγαλύτερο από τον τράχηλο ενώ στην προεφηβική και μετεμμηνοπαυσιακή ηλικία έχουν παρόμοιο μέγεθος. Παρ’ολ’αυτά το μέγεθος της μήτρας μπορεί να ποικίλει αρκετά, αναλόγως τα ορμονικά επίπεδα στο αίμα, αν η γυναίκα είναι πολύτοκος ή αν υπάρχει κάποια παθολογία (ινομυώματα, αδενομύωση).
Σώμα μήτρας
Το σώμα της μήτρας, έχει ένα τριγωνικό ανεστραμμένο σχήμα. Το άνω τμήμα ονομάζεται πυθμένας ενώ το κάτω, ισθμός ή κατώτερο τμήμα.
Η μήτρα αποτελείται από τρία στρώματα:
- Το ενδομήτριο, που είναι η εσωτερική επένδυση της ενδομητρικής κοιλότητας, αποτελείται από αδενικά επιθηλιακά κύτταρα. Αυτά είναι τα κύτταρα που κάθε μήνα αποβάλλονται και δίνουν την έμμηνο ρύση στη γυναίκα ανάλογα με τις ορμονικές διακυμάνσεις.
- Το μυομήτριο, που είναι το παχύτερο στρώμα της μήτρας. Αποτελείται από λείες μυικές ίνες.
- Ο ορογόνος, ο οποίος είναι το εξωτερικό λεπτό στρώμα της μήτρας.
Οι σύνδεσμοι που κρατούν στη θέση τους τη μήτρα και γενικότερα τα εσωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας είναι οι ιερο-μητρικοί σύνδεσμοι, οι εγκάρσιοι σύνδεσμοι, οι στρογγύλοι σύνδεσμοι και ο πλατύς σύνδεσμος ο οποίος ουσιαστικά είναι μια αναδίπλωση του περιτοναίου, η οποία εμπεριέχει τη μήτρα.
Εξαρτήματα
Είναι οι δύο σάλπιγγες και οι δύο ωοθήκες.
Σάλπιγγες
Οι σάλπιγγες είναι δύο σωληνοειδείς σχηματισμοί οι οποίοι προσφύονται στο σώμα της μήτρας εκατέρωθεν και κατά κάποιο τρόπο είναι συνέχεια της μήτρας αφού μέσα από αυτές θα περάσει για να καταλήξει στη μήτρα το γονιμοποιημένο ωάριο, ώπου και φυσιολογκά θα εμφυτευτεί. Κάθε σάλπιγγα διαιρείται ανατομικά σε 4 τμήματα: το ενδομητρικό, τον ισθμό, τη λήκυθο και τον κώδωνα. Ο κώδωνας καταλήγει σε απολήξεις που ονομάζονται κροσσοί και είναι σε επαφή με την ωοθήκη. Οι κροσσοί είναι αυτοί που διευκολύνουν τη μεταφορά του ωαρίου από την ωοθήκη στη σάλπιγγα μετά την ωορρηξία.
Ωοθήκες
Οι ωοθήκες βρίσκονται πλάγια και οπίσθια της μήτρας, εσωτερικά της πυέλου. Οι στηρικτικοί ιστοί των ωοθηκών είναι ο ίδιος σύνδεσμος, ο οποίος ενώνει την ωοθήκη με τη μήτρα και ο κρεμαστήρας σύνδεσμος, μέσα από τον οποίο περνούν τα ωοθηκικά αγγεία και που ενώνει την ωοθήκη με το πλάγιο πυελικό τοίχωμα.
Η ωοθήκη αποτελείται από έναν εξωτερικό φλοιό, όπου υπάρχουν τα ωοθυλάκια και ένα εσωτερικό μυελό από συνδετικό ιστό και αγγεία τροφοφόρα.
Μέθοδοι αντισύλληψης
Οι σύγχρονες γυναίκες διαλέγουν να χρησιμοποιήσουν την αντισύλληψη για διάφορους λόγους, όπως:
- Ο έλεγχος και η αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης
- Η προστασία από τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες (προφυλακτικό)
- Τα ωφέλη που παρέχουν, εκτός της αντισύλληψης, τα αντισυλληπτικά χάπια
Εκτιμάται παγκοσμίως ότι το 63% των γυναικών σε αναπαραγωγική περίοδο (77% στις ΗΠΑ) που βρίσκεται σε σχέση, χρησιμοποιεί κάποια μορφή αντισύλληψης. Παρ’όλα αυτά, το ποσοστό ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών παραμένει υψηλό, με σημαντικό αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών. Υπολογίζεται αυτό το ποσοστό στις ΗΠΑ στο 5%, κάτι που μεταφράζεται σε 3,2 εκατομμύρια ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες το χρόνο.
Καμία μέθοδος αντισύλληψης δεν είναι τέλεια, η κάθε μία έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της, τις ιατρικές ενδείξεις και αντενδείξεις της και θα πρέπει να προσαρμόζεται αναλόγως τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της γυναίκας από τον θεράποντα γυναικολόγο.
‘Ετσι, απαριθμώντας τις διάφορες μεθόδους διακρίνουμε:
- Το προφυλακτικό (ανδρικό ή γυναικείο)
- Τα σπερμοκτόνα
- Τα διάφορα σπειράματα (σπιράλ)
- Το χάπι
- Τους ενδοκολπικούς δακτυλίους
- Τα δερμικά επιθέματα (πατς), τα υποδόρια ενθέματα
- Τη χειρουργική απολίνωση σαλπίγγων στη γυναίκα
- Τη χειρουργική απολίνωση σπερματικών πόρων στον άντρα
- Διακεκομμένη επαφή
- Επείγουσα αντισύλληψη (χάπι της επόμενης μέρας)

Η αποτελεσματικότητα της κάθε μεθόδου αποτιμάται παγκοσμίως με τη χρήση του δείκτη Pearl, o οποίος ορίζεται ως ο αριθμός των ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών ανά 100 γυναίκες ανά χρόνο ( ή αλλιώς ο αριθμός των κυήσεων σε 1200 μήνες χρήσης της αντισυλληπτικής μεθόδου).

Κατά συνέπεια, όσο πιο μικρός είναι αυτός ο αριθμός, τόσο πιο αποτελεσματική είναι η μέθοδος αντισύλληψης.
Κατά φθίνουσα αποτελεσματικότητα λοιπόν, βάσει αυτού του δείκτη διακρίνουμε:
- Υποδόρια ενθέματα 0.05% PI (Pearl Index)
- Απολίνωση σπερματικών πόρων στον άνδρα 0.15% ΡΙ
- Ορμονικό σπείραμα 0.2% ΡΙ
- Απολίνωση σαλπίγγων στη γυναίκα 0.5% ΡΙ
- Σπείραμα με χαλκό 0.8% ΡΙ
- Ενέσιμη ορμονική αντισύλληψη 6% ΡΙ
- Χάπι 9% ΡΙ
- Δερμικό επίθεμα (πατς) 9% ΡΙ
- Ενδοκολπικός δακτύλιος 9% ΡΙ
- Διάφραγμα 12% ΡΙ
- Ανδρικό προφυλακτικό 18% ΡΙ
- Γυναικείο προφυλακτικό 21% ΡΙ
- Διακεκομμένη επαφή 22% ΡΙ
- Αποχή κατά τις γόνιμες ημέρες 24% ΡΙ
- Σπερμοκτόνα 28% ΡΙ
Οι ορμονικές μέθοδοι αντισύλληψης, παρέχουν και άλλα οφέλη στη γυναίκα.
Πιο συγκεκριμένα, το αντισυλληπτικό χάπι
- ελαττώνει τους πόνους της περιόδου
- ελαττώνει τους πυελικούς πόνους που σχετίζονται με την ενδομητρίωση
- ελαττώνει την απώλεια αίματος κατά την περίοδο, βελτιώνοντας έτσι τον αιματοκρίτη
- ελαττώνει την πιθανότητα εξωμήτριου κύησης
- ελαττώνει τα συμπτώματα του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου
- ελαττώνει την πιθανότητα εμφάνισης καλοήθους παθολογίας του μαστού
- ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών
- ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου
- ελαττώνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέως εντέρου
- ελαττώνει τα προβλήματα ακμής
- ελαττώνει την τριχοφυία
- ρυθμίζει τον κύκλο
Η ορμονική αντισύλληψη, εκτός από την πιο γνωστή και διαδεδομένη μορφή της, που είναι το χάπι, μπορεί να χορηγηθεί και με τριμηνιαία ενέσιμη μορφή, με τη μορφή υποδόριου ενθέματος, διάρκειας τριών χρόνων, με τη μορφή μηνιαίου ενδοκολπικού δακτυλίου, δερματικού επιθέματος (πάτς) ή ακόμα και ενδομητρίου σπειράματος.
Ακόμα, ανεξαρτήτως του χρονικού διαστήματος χρήσης, η γονιμότητα επανέρχεται στα φυσιολογικά για την ηλικία επίπεδα μετά τη διακοπή της αντισύλληψης όταν το αποφασίσει η γυναίκα.Κάτι που θα πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι, αυτές οι μορφές αντισύλληψης δεν παρέχουν προστασία για οποιαδήποτε σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια, κάτι που επιτυγχάνεται μόνο με το προφυλακτικό.
Όσον αφορά τις αντενδείξεις, αυτές θα πρέπει να αναγνωρίζονται από τον θεράποντα γυναικολόγο και να προσαρμόζεται αναλόγως η κατάλληλη μορφή αντισὐλληψης. Σε γενικές γραμμές, η ορμονική αντισύλληψη αντενδείκνυται σε ιστορικό καρκίνου του μαστού, σε γνωστές θρομβοφιλίες, σε ιστορικό θρόμβωσης, κ.α., ενώ οι μη ορμονικές μέθοδοι αντενδείκνυνται (π.χ. σπιράλ), σε ανατομικές ανωμαλίες του γεννητικού συστήματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, οπότε προσαρμόζεται και η καταλληλότερη.
Σε ποια ηλικία όμως μια γυναίκα μπορεί ασφαλώς να σταματήσει να χρησιμοποεί την αντισύλληψή της;
Ο μέσος όρος ηλικίας της εμμηνόπαυσης είναι τα 51 χρόνια. Εάν η γυναίκα χρησιμοποιεί ορμονική αντισύλληψη, τότε μια καλή προσέγγιση είναι να αλλάξει σε μια άλλη μορφή μη ορμονικής αντισύλληψης και να τη συνεχίσει μέχρι και έναν χρόνο μετά το τέλος της τελευταίας περιόδου. Εάν ήδη χρησιμοποιεί μη ορμονική αντισύλληψη και είναι μεγαλύτερη από 50 χρονών, τότε την διατηρεί μέχρι και έναν χρόνο μετά το τέλος της τελευταίας περιόδου. Σε ηλικία κάτω των 50 όμως, θα πρέπει να τη διατηρήσει για δύο χρόνια μετά την τελευταία περίοδο.
Το χάπι της επόμενης ημέρας
Το χάπι της επόμενης ημέρας (Επείγουσα αντισύλληψη)
Είναι η επείγουσα αντισύλληψη που συνιστάται μετά από μια επαφή χωρίς προστασία ή λόγω αποτυχίας της υπάρχουσας αντισύλληψης, ώστε να αποφευχθεί μια εγκυμοσύνη.
Οι σύγχρονες μέθοδοι επείγουσας αντισύλληψης είναι η ορμονική, που περιλαμβάνει τη λεβονοργεστρέλη και την οξική ουλιπριστάλη (χάπι), που είναι και η πιο διαδεδομένη και τη μηχανική (ενδομήτριο σπιράλ). Ο κύριος μηχανισμός δράσης είναι η καθυστέρηση της ωορρηξίας της γυναίκας ή και η παρεμπόδιση της εμφυτευτικής διαδικασίας στη μήτρα.
Η πιθανότητα μιας εγκυμοσύνης, μετά από μια επαφή χωρίς επαρκή προστασία, υπολογίζεται στο 15% αν η επαφή έγινε τρεις ημέρες πριν την ωορρηξία, 30% αν έγινε μία με δύο ημέρες πριν την ωορρηξία, 12% αν έγινε την ημέρα της ωορρηξίας και κοντά στο μηδέν αν έγινε μία με δύο ημέρες μετά από την ωορρηξία.
Η πιο αποτελεσματική μέθοδος με τα μικρότερα ποσοστά αποτυχίας (0,04-0,19%) είναι η τοποθέτηση ενδομήτριου σπιράλ, ενώ ακολουθεί η οξική ουλιπριστάλη με 1,4% και η λεβονοργεστρέλη με 2-3%. Επιπλέον, για την ουλιπριστάλη και τη λεβονοργεστρέλη, η αποτελεσματικότητα μειώνεται περαιτέρω στις υπέρβαρες και παχύσαρκες γυναίκες.
Πολύ σημαντική παράμετρος είναι ο χρόνος λήψης της αγωγής μετά την επαφή , καθώς τα παραπάνω ποσοστά ισχύουν εφ’όσον τηρηθούν τα σωστά χρονικά περιθώρια. Πιο συγκεκριμένα, για την λεβονοργεστρέλη, η λήψη πρέπει να γίνεται μέσα στις επόμενες 72 ώρες (3 ημέρες)μετά την επαφή, για την ουλιπριστάλη μέσα στις επόμενες 120 ώρες (5 ημέρες), ενώ η τοποθέτηση ενδομήτριου σπειράματος επίσης μέσα στις επόμενες 5 ημέρες. Φυσικά, όσο πιο γρήγορα λάβει τα μέτρα της η γυναίκα, τόσο πιο λίγες πιθανότητες έχει για μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.
Όσον αφορά τις αντενδείξεις, αυτές είναι λίγες, όπως η ήδη υπάρχουσα κύηση, το αρρύθμιστο άσθμα, η ανεπάρκεια ήπατος και στην περίπτωση του σπιράλ, οι διάφορες ανατομικές ανωμαλίες ή η ενεργός φλεγμονή της πυέλου. Οι παρενέργειες επίσης λίγες και μικρής σημασίας, όπως πονοκέφαλος, ναυτία, έμετος, πόνος στο στήθος, οι οποίες όμως υποχωρούν γρήγορα. Ενδεχομένως επίσης να σημειωθεί κάποια διαταραχή του κύκλου και να καθυστερήσει να έρθει η περίοδος.
Η δοσολογία είναι απλή, αφού για τη λεβονοργεστρέλη αλλά και την ουλιπριστάλη είναι ένα χάπι άπαξ. Σε περίπτωση εμέτου μέσα στις 3 επόμενες ώρες, μετά τη λήψη του χαπιού, συνιστάται νέα λήψη. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι η γυναίκα να συμβουλεύεται τον θεράποντα γυναικολόγο, ώστε να αποφεύγονται οι παρανοήσεις και να γίνεται σωστά η χρήση.